İŞTE ZEYTİNBURNU'NUN YENİ VİZYONU

Zeytinburnu bölgesi; gerek halen sahip olduğu potansiyel, gerekse 15.11.1995 Onanlı, 1/50 000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Altbölge Nazım Planı ile metropoliten ölçekte bu bölgeye getirilen önemli kararlar nedeni ile gelecekte, İstanbul içinde, küresel anlamda önemli bir birikime ve farklı fırsatlara sahiptir. Zeytinburnu'nun geleceğe yönelik vizyonunu belirlemek üzere bölge; - 15.11.1995 Onanlı, 1/50 000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Altbölge Nazım Planı'ndan gelen üst düzey stratejik plan kararları, - bölgenin İstanbul metropoliten alan içindeki coğrafi konumu, - sahip olduğu tarihi kültürel ve doğal değerleri, - geçmişten günümüze gelişen yerleşme dokusunun karakteri itibariyle farklı fonksiyonlara sahip olan 4 ana bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgeler şu şekildedir : 1. Sanayi Dönüşümlü Merkezi İş Alanı(Metropoliten Ölçekte Ticaret ve Hizmet Alanı) Topkapı-Maltepe, Topçular, Bayrampaşa sanayi alanlarının, tür ve özelliklerine göre iki göl arasına Hoşdere'ye taşınmasıyla boşalacak alanlardır. Bu bölgede kentin tarihi merkezine baskı yapmayacak biçimde yoğun ve yüksek yapılanmaya yer vermeyen,kentin bütününe hizmet eden M.İ.A. fonksiyonları yer alacaktır. Ticaret Gelişme Alanları Topkapı-Maltepe merkez değişim alanı ile bütünleşen Ferhat Paşa Bölgesidir. Mevcut M.İ.A.'nın hemen bitişiğinde bulunan sanayilerin; şehir merkezinden Metropoliten Alan ve bölgeye desantralize edilerek, yerine Metropoliten Alan'a hizmet verecek kapasitede ticaret, hizmet v.b. fonksiyonlarının getirilmesinin uygun olacağı ön kabulü ile, M.İ.A.'ya ilişkin ileriye yönelik taşıdığı potansiyel ile bu bölge; Zeytinburnu İlçesi'nin vizyonunun belirlenmesinde referans vermekte ve dolayısıyla tanımladığı konsept ile gerek bu alt bölgenin, gerek Zeytinburnu'nun gerekse metropolün kimliğinin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Prestij Hizmet Alanları Batı yakasında, uluslararası şirketlerin yer alacağı ve kente yapacakları olumsuz baskının minimum düzeyde tutulacağı yeni prestij merkez alanlarıdır. Bu alanlar medya yönetim fonksiyonlarının yer aldığı Yenibosna aksının uzantısında ve onunla bütünleşen bir alan üzerinde yer almaktadır. 2. Tarihi-Kültürel Fiziki Doku Ve Yapıların Ağırlıkla Yer Aldığı Bölge İstanbul Metropoliten Alan Nazım Planı'nda, söz konusu bölgenin konumu ve karakteristik yapısından dolayı, bölgeyi ilgilendiren Temel İlkeler; a.İstanbul'un önemli kimlik belirleyicileri olan tarihi kültürel dokusu peyzajı, röperleri ve siluet dinamik koruma prensipleri ile korunmasını, b.İstanbul'un kimliği içinde çok önemli yer tutan, Boğaziçi, Haliç ve Tarihi Sur içinin mevcut değerleri ve birbirleriyle ilişkileri nedeni ile karma sit alanları olarak tespitinin yapılarak, özel rolleri ve statülerinin belirlenmesini önermektedir. Zeytinburnu'nda; tarihsel süreç içinde, Bizans, Osmanlı, Cumhuriyet dönemlerinden günümüze intikal ederken geçmişe referans veren ve böylece gerek bölgenin, gerek Zeytinburnu'nun, gerekse İstanbul'un kimliğini tarif eden; tarihi yapı kompleksleri, yapılar, (sur bedenleri, surlar üzerindeki kuleler ve kapılar, kiliseler, ayazma, camiler, tekkeler-Yenikapı Mevlevihanesi, türbeler, çeşmeler v.b.), yapı parçaları, eski mahallelerden (Seyyid Nizam ve Merkez Efendi mahalleleri) kalan yerleşme dokusu, tarihi mezarlık ve diğer kültürel değerler; surlar ile birlikte, surların hemen dibinden başlayan ve surlar boyunca Marmara sahiline kadar inen dar bir bölge üzerinde yoğunlaşmaktadır. Tarihi Rum ve Müslüman - Türk mezarlık alanlarının, sur tecrit alanı ile birlikte bütünleşerek, surlar boyunca geniş yeşil bir alan olarak uzandığı bu bölge; tarihi, kültürel değerleri ile birlikte, kültür turizmi açısından önemli cazibe noktalarından biri ve Zeytinburnu'nun önemli prestij bölgelerinden biri olmaya yönelik potansiyel taşımaktadır. 3. Tarihi-Kültürel Yapıları Ve Doğal Değerleriyle Turizm Potansiyeli Taşıyan Bölge Gerek surların batı cephesi ve yakınında yer alan tarihi kültürel yapı ve değerlerin Zeytinburnu İlçesi'nin içinde kalması, gerekse ilçenin Marmara Denizi'ne sahilinin olması nedenleri ile; Zeytinburnu'na ilişkin 1/50 000 Ölçekli Nazım Plan'ın stratejik kararları içerisinde getirilen "Tarih ve Kültürel Çevreye Bağımlı Turizm Merkezleri" yaklaşımı yanında; doğal yapısı açısından sahip olduğu potansiyel de turizm açısından değerlendirilmelidir. İlçe'nin sahil bölgesi; aynı zamanda, Bizans döneminden bu yana tarihi, kültürel değerlerin (kilise, camiler, türbeler, bölgeye ismini veren Bizans döneminden kalan Kazlıçeşme v.b.) yoğun olarak bir arada bulunduğu bir bölgedir. Sur dibinden itibaren, sur duvarları boyunca uzanan ve üzerinde yer alan tarihi kültürel değerler ile birlikte yeşil bir aks olarak İlçe'yi boydan boya geçerek Marmara sahili ile buluşan "2. konsept bölgesi" ile sahil bölgesi; Zeytinburnu ve dolaysıyla Istanbul'un kimliği ve vizyonu açısından uluslararası düzeyde öneme haiz bir bölgedir. Sonuçta, sur tecrit alanı ile birlikte bütünleşerek, sahil boyunca geniş bir alan olarak uzanan bu bölge; üzerinde yer alan uluslararası düzeydeki tarihi, kültürel değerleri ile birlikte, kültür ve doğa turizmi açısından önemli cazibe noktalarından biri ve Zeytinburnu'nun önemli prestij bölgelerinden biri olmaya yönelik potansiyel taşımaktadır. Bu bölgede, Nazım Plan'ın hedefleri doğrultusunda, Zeytinburnu İlçesi'nin; tarihi yarımada'nın komşusu olduğu gibi, Marmara sahiline kıyısı olması nedeni ile de siluet değerleriyle, tarihi ve kültürel dokuyu tahrip eden, görsel olarak uyumsuzluk arz eden, bütün yapılanmalar alt ölçekli plan ve projelerde ele alınarak, bu yapıların bulunduğu alanların yoğunlukları tedricen düşürülerek gerekli sıhhileştirmelerin yapılması; tarihi surların da ilçede kalması nedeni ile Tarihi Yarımada'daki mevcut sur tecrit sahası korunarak, bu alanların yerleşik nüfusun kültür ve rekreasyon ihtiyaçları için düzenlenmesi söz konusudur. Tarihi Yarımada'nın komşusu olması nedeni ile, Marmara denizinden bakıldığında, "şehrin siluetini ve peyzaj değerlerini koruyarak, kötü etkileyecek yapılanmaya neden olacak yoğunluk ve kat yüksekliklerine meydan vermemek için, Zeytinburnu'nun planları hazırlanırken; Marmara denizinden tarihi yarımadanın görünümünü koruma yönündeki hükümlere uyulması söz konusudur. 4. Konut Bölgesi Zeytinburnu İlçesi'nin farklı konsept oluşturulan 4 alt bölgesinden birisi olan konut bölgesi; gerek Nazım Plan'da gerekse Zeytinburnu Pilot Projesinde farklı bir hassasiyetle ele alınmıştır. İlçe'de; Konut bölgesine ilişkin olmak üzere, İstanbul Metropoliten Alan Nazım Planı'nda, "Temel Stratejiler (İhtisaslaşma Kuralı; Merkez Kademelenmesi Kuralı; Yoğunluk Kademelenmesi Kuralı)"den Yoğunluk Kademelenmesi Kuralı; İstanbul bütünü için yapılan analizler doğrultusunda yaşanabilir yoğunlukların merkezden dışa doğru tedricen azaltılması ve ortalamanın mutlaka düşürülmesi, olarak belirlenmiştir. Zeytinburnu'na yüklenebilecek özellikler: Üsküdar'da, sahildeki geleneksel ticaret-hizmet merkezinin yükünü alan, Altunizade'deki modern merkez ile oluşan ikili merkez yapısı örneğinde olduğu gibi, Tarihi Yarımada'daki geleneksel merkezin yükünü hafifletecek modern yapıda merkez fonksiyonlarının gelişeceği bir merkez arayışı ortaya çıkmaktadır. Yeşilköy ve Beylikdüzü'nde bulunan fuar alanları, kısa süreli ve ihtisas fuarları niteliğinde, ulusal ve uluslar arası etkinliklere hizmet vermektedirler. Ancak İstanbul'da uluslar arası statüde, daimi ve uzun süreli olarak çeşitli etkinliklere (konaklama, seminer, toplantı ve eğlence vb.) hizmet verebilecek bir fuar alanı gerekmektedir. Vizyonel açıdan İstanbul değerlendirmesi Diğer dünya kentleri ile karşılaştırıldığında, İstanbul metropoliten alan bütününde hizmet verebilecek, organize olmuş ve ihtisaslaşmış, eksikliği hissedilen ve geliştirilmesi gereken fonksiyonlar şunlardır : - Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Merkezi - Moda ve Sanat Merkezi - Kültür Merkezi - Kongre ve Fuar Merkezi - Sağlık Merkezi - Finans ve Yönetim Merkezi Zeytinburnu'na Yönelik Sonuçlar İstanbul bilgi ve bilim merkezleri açısından değerlendirildiğinde, dünya metropolleri arasında yer almak; yeni dünya düzeninde bilim, kültür, ekonomi ve siyaset konularında söz sahibi olmak için, kent merkezine yakın alanlarda, yeterli kapasite ve yüksek standartta bilim merkezi komplekslerine ihtiyacı vardır. Zeytinburnu vizyonel ve mekansal olarak, söz konusu fonksiyon için yeterli kapasiteye sahiptir. İstanbul'da nitelikle ve yeterli sayıda çağdaş tasarım ve teknik imkanlara sahip bir kültür kompleksi bulunmamaktadır. Zeytinburnu, konumu itibariyle ulusal ve uluslar arası düzeyde kültür ve kongre merkezinin yer alacağı bir yerleşim özelliği taşımaktadır. Üniversite hastanelerinin Tarihi Yarımada'ya getirdiği yükü azaltan; eğitim birimleri, konaklama tesisleri ve ihtisaslaşmış hastaneleri ile bir sağlık merkezi ihtiyacına karşılık olarak Zeytinburnu'na bu tür bir işlev getirilebilir. Zeytinburnu'nun tarihi geçmişinden gelen; Türkiye'de önemli üretim payına sahip tekstil sektörünün yanı sıra deri, cam ve demir sektörünü, eğitim, sanat, tasarım, yönetim ve pazarlama alanlarında geliştirecek ve İstanbul'u dünya çapında bir moda merkezi haline getirecek bir planlama yaklaşımı ile Zeytinburnu'ndaki potansiyel alanlar değerlendirilebilir. Zeytinburnu, sahip olduğu tarihi, kültürel yapı ve doku odakları, Tarihi Yarımada'nın yoğun tarihi doku odakları, Haliç kıyıları, sahil ve kara surları ile bütünleşik olarak tasarlandığında MİA'nın mevcut tarihi, kültürel ve doğal turizm fonksiyonunu destekleyecek ve güçlendirecek bir potansiyele sahiptir. Zeytinburnu'nun; İstanbul'un geleneksel kent merkezinin geliştiği Tarihi Yarımada'nın hemen dışında bulunması; stratejik açıdan önemini arttırmaktadır. T.Yarımada'nın dışında; merkez yükünü azaltacak, doğu-batı arasındaki simetri ve dengeyi kuracak noktada, modern anlamda ticaret, hizmet ve büro faaliyetlerinin geliştiği bir merkez kurulması için, Zeytinburnu, planlama ilkeleri ve mekansal açıdan yeterli bir potansiyel taşımaktadır. WWW.ZEYTİNBURNUHABER.ORG